Axit Pаlmіtіс (Palmitic Acid) là gì? Những lợi ích và tác hại của Axit
này.
Lưu ý: Bài viết này hơi dài các bạn nhé vì chứa nhiều thông tin hữu ích mang khía cạnh khoa học.
Mặc dù Axit Pаlmіtіс là một loại chất béo bão hòa, như axit palmitic và axit stearic, thường
có tác động đến sức khỏe của chúng ta, nhưng bên cạnh đó thì nó có nhiều lợi
ích chính đáng để đưa chúng ta đưa vào
chế độ ăn uống với lượng vừa phải để tận dụng ưu điểm và hạn chế tác hại của nó.
Tóm lại, chất béo này là một chất dinh dưỡng đa lượng thiết yếu và có nhiều chức
năng.
Ví
dụ, lợi ích của axit palmitic bao gồm giúp hình thành màng tế bào, dịch tiết phổi
và các phân tử truyền dẫn tín hiệu trong cơ thể, đồng thời lưu trữ và sử dụng
năng lượng bên trong tế bào.
Mặc
dù một số chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống của chúng ta có tác dụng hỗ trợ
tổng quát cho sức khỏe, nội tiết tố và trao đổi chất, nhưng vẫn có nhiều trường
hợp chúng ta tiêu thụ quá nhiều hơn mức cần thiết. Cơ thể của bạn có thể hấp
thu nhiều axit palmitic (PA) hơn mức cần thiết. Vậy nên nếu bạn đang có một chế
độ ăn hầu như không lành mạnh và không vận động nhiều, có khả năng dẫn đến nguy
cơ cao mắc các bệnh như bệnh tim mạch và béo phì. Điều này thì chắc chúng ta ai
cũng biết. Đúng không? Lượng Axit Palmitic trung bình tiêu thụ được ước tính là
khoảng 20 đến 30 gam mỗi ngày. Trong khi trong dầu bơ, chúng chỉ chiếm lượng nhỏ.
Dưới
đây, chúng ta sẽ xem xét các vai trò của Axit Palmitic , cách cân bằng nó với
các chất béo lành mạnh khác và cách tốt nhất để tiêu thụ và sử dụng nó trên làn
da của bạn.
Axit Palmitic là gì?
Axit
palmitic được định nghĩa là “một axit béo bão hòa phổ biến được tìm thấy trong
chất béo và sáp bao gồm dầu ô liu, dầu cọ và lipid cơ thể”. Axit Palmitic còn
có một số tên khác, bao gồm axit 1-hexyldecanoic, hexadecanoat và palmitat.
Axit
palmitic (16:0) được coi là một axit béo chuỗi dài, là những axit có chứa từ 13
đến 21 nguyên tử cacbon. Axit Palmitic có 16 nguyên tử cacbon và là axit béo đầu
tiên được tạo ra trong quá trình tạo lipogenesis (tổng hợp axit béo).
Axit palmitic được tìm
thấy ở đâu?
Nó
được tìm thấy trong tự nhiên ở động vật (bao gồm cả con người) và một số loài
thực vật.
Bởi
vì nó là một axit béo, bạn sẽ tìm thấy nó trong thực phẩm thực vật chứa chất
béo bao gồm dầu dừa, cọ và hạt cọ, dầu ô liu và hạt lanh cũng như các thực phẩm
có nguồn gốc động vật như thịt và sữa.
Trong
cơ thể con người, nó được tổng hợp nội sinh từ các axit béo, carbohydrate và
axit amin khác - cộng với nó được lấy từ chế độ ăn uống của con người. Nó thực
sự là axit béo bão hòa phổ biến nhất được tìm thấy trong các mô bên trong cơ thể
con người, chiếm 20% đến 30% tổng hàm lượng axit béo.
Lợi ích trong việc sử dụng
Axit Palmitic
Tiêu
thụ axit palmitic có hại cho sức khỏe hay có hại? Dưới đây là một số lợi ích tiềm
năng của Axit palmitic, cũng như một số lưu ý.
1. Hỗ trợ các chức năng
di động
Axit
Palmitic đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng bình thường của
màng tế bào, ngoài ra còn giúp cơ thể tích trữ năng lượng để tạo điều kiện thuận
lợi cho các chức năng trao đổi chất.
Một
số vai trò của nó bao gồm cung cấp các màng với các đặc điểm cần thiết cho quá
trình phân chia tế bào, sinh sản sinh học và buôn bán màng nội bào. Nó cũng
giúp tạo ra sphingolipid được tìm thấy trong màng tế bào giúp bảo vệ các tế bào
não và thần kinh.
Để
nó có tác động tích cực đến mức độ viêm - và đóng một vai trò trong việc tạo ra
năng lượng, biến đổi protein và hình thành các phospholipid màng - Axit
Palmitic cần được tiêu thụ cân bằng với các axit béo không bão hòa, đặc biệt là
chất béo không bão hòa đa (PUFAs), chẳng hạn như như axit linoleic.
Axit
Palmitic dường như là an toàn nhất khi nó được tiêu thụ như một phần của chế độ
ăn uống lành mạnh, trái ngược với chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn. Mức Axit
Palmitic cao có thể gây ra các vấn đề đối với sức khỏe con người khi nó gây ra
kết quả của chế độ ăn uống có quá nhiều đường và carbohydrate, đặc biệt là khi
một người có lối sống ít vận động.
Khi
chế độ ăn uống của chúng ta chứa quá nhiều calo, dẫn đến cân bằng năng lượng
tích cực, điều này cũng có thể góp phần làm tăng mức Axit Palmitic quá cao và
tăng tích trữ chất béo trong nội tạng ở bụng, đùi, mông.
Sự
tích tụ quá mức của Axit Palmitic trong các mô của con người có thể thúc đẩy
quá trình viêm và dẫn đến các tình trạng như tăng mỡ, cholesterol cao và lượng
đường trong máu cao - do đó, việc đạt được tỷ lệ Axit Palmitic phù hợp với các
chất béo khác trong chế độ ăn uống của bạn là điều quan trọng.
2. Axit này rất cần thiết
để tạo thành các axit béo có lợi khác
Nhìn
chung, các phát hiện về tác động của Axit Palmitic trong chế độ ăn uống của mọi
người được trộn lẫn với nhau. Trong khi nhiều chuyên gia cảm thấy rằng tiêu thụ
chất béo bão hòa có chuỗi trung bình (chẳng hạn như axit lauric, có trong dầu dừa)
và chất béo không bão hòa đơn (như axit oleic, có trong dầu ô liu) tốt cho sức
khỏe hơn so với việc chỉ tiêu thụ chất béo bão hòa, một lợi ích tiềm năng của
việc tiêu thụ axit palmitic là nó giúp tạo ra các axit béo có lợi khác.
Axit
palmitoleic (POA) là một loại chất béo không bão hòa đơn n-7 không thường thấy
trong thực phẩm mà là sản phẩm của quá trình chuyển hóa axit palmitic trong cơ
thể. Nó có liên quan đến việc bảo vệ chống lại sự đề kháng insulin, viêm nhiễm
và tích trữ chất béo so với các axit béo bão hòa chuỗi dài.
Trong
một số nghiên cứu trên người và động vật, axit palmitoleic đã được chứng minh
là có tác dụng chống viêm và giảm lipid.
Bởi
vì nó giúp hình thành POA, một số nghiên cứu đã chứng minh có sự liên quan giữa
việc tiêu thụ Axit Palmitic mức vừa phải với việc ngăn ngừa hội chứng chuyển
hóa, bao gồm bệnh tim mạch và kháng insulin liên quan đến bệnh tiểu đường và
béo phì.
Trong
khi Axit Palmitic chuyển đổi thành POA có thể có một số tác động tích cực đến
các dấu hiệu chuyển hóa, nó cũng có thể góp phần gây ra bệnh tim trong một số
trường hợp tiêu thụ nhiều. Khi tiêu thụ với số lượng cao, nó dường như có khả
năng làm tăng mức cholesterol “xấu” LDL, thậm chí có khả năng cao hơn các axit
béo bão hòa khác.
Một
lần nữa, việc tiêu thụ Axit Palmitic phải được thực hiện trong chế độ ăn cân bằng
3. Hỗ trợ sức khỏe làn
da
Axit palmitic tác động gì đến da? Nó được phát hiện có thể giúp chữa lành một số vấn đề về da sau:
- Phát
ban
- Kích
ứng và mẩn đỏ
- Khô
- Côn trung căn
Axit palmitic được sử dụng
trong chăm sóc da chủ yếu như một chất làm mềm và dưỡng ẩm - và đôi khi cũng để
giúp làm sạch. Lợi ích chính của nó đối với sức khỏe làn da là khóa độ ẩm bằng
cách hình thành một lớp bảo vệ trên da.
Nó cũng có thể có một số
tác dụng chống oxy hóa bảo vệ chống lại tác hại của các gốc tự do và các dấu hiệu
lão hóa. Và cuối cùng, nó có thể giúp loại bỏ bụi bẩn, mồ hôi và dầu trên da bằng
cách kết hợp với bụi bẩn và các phân tử dầu trước khi chúng bị rửa trôi.
Bạn sẽ tìm thấy Axit
Palmitic trong nhiều loại sản phẩm chăm sóc da, bao gồm thuốc mỡ, huyết thanh,
xà phòng và sữa rửa mặt.
Rủi ro và tác dụng phụ
Axit
palmitic có hại không? Các nghiên cứu chỉ ra nó dường như rất an toàn để sử dụng
tại chỗ và không gây tác dụng phụ ở hầu hết mọi người.
Nhìn
chung, các bằng chứng cho thấy có thể có hại nếu tiêu thụ với số lượng cao, đặc
biệt là khi dùng ở dạng bổ sung từ những thức ăn nhiều dầu mỡ. Một lựa chọn an
toàn hơn là tiêu thụ nó từ các nguồn thực phẩm, chẳng hạn như dầu ô liu và dầu
bơ.
Mặc
dù rất nhiều nghiên cứu gần đây tập trung vào mối liên hệ giữa việc tiêu thụ chất
béo bão hòa và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, các nhà nghiên cứu vẫn cho rằng
chế độ ăn giàu chất béo bao gồm nhiều chất béo bão hòa và cholesterol có thể
gây rủi ro cho một số người.
Các
axit béo bão hòa (axit lauric, myristic và palmitic) được biết là làm tăng nồng
độ cholesterol trong máu. Một số chuyên gia vẫn cho rằng quá nhiều chất béo bão
hòa trong chế độ ăn vẫn là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của bệnh tim mạch
vành.
Điểm mấu chốt ở đây Axit
Palmitic có thể dẫn đến những ảnh hưởng bất lợi cho sức khỏe khi tiêu thụ quá
nhiều và nếu có sự mất cân bằng chất béo trong chế độ ăn uống của chúng ta (quá
nhiều AXIT PALMITIC so với tiêu thụ chất béo không bão hòa đơn và PUFA như
omega-3, omega-6 và các chất béo lành mạnh khác).
Cách
tốt nhất để ngăn chặn điều này là gì? Thực hiện một chế độ ăn uống có nhiều loại
thực phẩm toàn phần, bao gồm chất béo lành mạnh như dừa, bơ, cá béo, các loại hạt
và hạt, dầu ô liu và dầu từ trái bơ.
Thực phẩm và Nguồn
Như đã đề cập ở trên, AXIT PALMITIC có trong một số sản phẩm động vật và một số thực vật, bao gồm dừa, ca cao và cây cọ. Dầu dừa, dầu đậu nành và dầu cọ thường được thêm vào thực phẩm chế biến sẵn, vì vậy bạn cũng sẽ tìm thấy dầu dừa trong một số thực phẩm đóng gói/ chế biến, bao gồm:
- Kẹo
- Pho mát
- Khoai tây chiên
- Sô cô la
- Chất béo bánh kẹo
- Bánh quy giòn
- Bơ đậu phộng
Axit Palmitic cũng có thể được tìm
thấy trong thịt, bơ, pho mát và sữa, chiếm khoảng 50% đến 60% tổng chất béo, và
có tự nhiên trong sữa mẹ (20% đến 30% tổng chất béo).
Lượng Axit Palmitic trung bình tiêu
thụ được ước tính là khoảng 20 đến 30 gam mỗi ngày. Có một số bằng chứng cho thấy
rằng ngay cả khi mọi người tiêu thụ nhiều hơn từ chế độ ăn uống của họ, hàm lượng
Axit Palmitic trong các mô trong cơ thể người vẫn tương đối ổn định vì nó được
kiểm soát chặt chẽ.
Lượng hấp thụ cao hơn được cân bằng
bởi quá trình sinh tổng hợp nội sinh PA, trong đó các axit béo khác được tạo
ra.
Ngoài việc được tìm thấy trong một số thực phẩm chứa chất béo, Axit Palmitic được thêm vào một số chất bổ sung và sản phẩm chăm sóc da có thể được sử dụng tại chỗ trên da và cũng được sử dụng bên trong, bao gồm:
- Viên nang dầu cây lưu ly
- Viên nang dầu hạt lanh
- Các chất bổ sung cho da có chứa vitamin E
- Chất tẩy rửa
- Serum làm sáng da
- Mặt nạ
Ngoài ra, một phiên bản sửa đổi được gọi là natri palmitate, được lấy từ dầu cọ, có một số công dụng công nghiệp và lợi ích cho sản xuất thực phẩm. Nó được thêm vào nhiều loại xà phòng và cả sữa ít béo tăng cường và một số thực phẩm chế biến để cải thiện kết cấu và “cảm giác miệng”.
Ví dụ, một loại được gọi là retinyl
palmitate là nguồn cung cấp vitamin A được thêm vào sữa giảm chất béo để giúp
thay thế một số hàm lượng vitamin đã mất.
Phần kết luận
Axit palmitic (hoặc palmitate) là một
axit béo chuỗi dài được tìm thấy trong thực phẩm có chứa chất béo bão hòa, chẳng
hạn như dầu cọ, dầu dừa và ca cao. Nó cũng được tạo ra bởi cơ thể con người và
được tìm thấy trong thực phẩm động vật, chẳng hạn như thịt, bơ, pho mát và sữa.
Lượng Axit Palmitic trung bình tiêu thụ được ước tính là khoảng 20 đến 30 gam mỗi
ngày.
Dường như có cả ưu và nhược điểm của
việc tiêu thụ loại chất béo này. Các lợi ích tiềm năng của axit palmitic bao gồm
hỗ trợ sức khỏe làn da, có tác dụng chống viêm và có khả năng hỗ trợ sức khỏe
trao đổi chất.
Mặt khác, quá nhiều Axit Palmitic tương
ứng với các chất béo lành mạnh khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Điều quan trọng là phải tiêu thụ Axit Palmitic cân bằng với chất béo không bão
hòa đơn và chất béo không bão hòa đa để mang lại nhiều lợi ích nhất.
